NZ Human Rights Commission - Accessible HTML Document

Āiā tatau fa’aletagata mo su’esu’ega ma fa’aseā
Enquiries and Complaints - Samoan translation

 

Faiga fa’ailoga tagata ma le tau fa’amata’u

‘Ua ofo fuaina mai e le Komisi o Āiā Tatau, se ‘auaunaga e fai ai fa’asamasamanoa ni su’esu’ega ma mōliaga, i matā’upu tau i le fa’ailoga tagata, fa’ailoga lanu ma le tau fa’amata’u fiafai’āiga

E tupu le fa’ailoga tagata pe’āfai ‘ua lē tutusa le faiga o se tagata pe fa’aitiitia lona tāua i lo isi i tūlaga tutusa.

‘Āfai ‘ua ‘e manatu ‘olo’o feagai ‘oe ma se fa’aitū’au e mafai ona ‘ave sau tagi i le Komisi o Āiā Tatau. E mafai ona fesoasoani atu le Komisi i le fautuaina o ‘oe ma tu’uina atu fa’amatalaga, ma ‘āfai e talafeagai ai, e mafai fo’i ona latou fa’atalanoaina lau matā’upu fa’atasi ai ma le tagata lea ‘e te mōliaina.

‘O le Tulafono o Āiā Tatau a tagata ‘ua matuā fa’asāina ai le fa’ailoga tagata ‘ua fa’a’autū i vāega nei:

‘O ni vāega e fa’asino i a’afiaga o se tagata i taimi ‘ua tuana’i, i le taimi nei ma vāega e masalomia ‘ae le fa’amaonia o le olaga. Fa’ata’ita’iga, e sā i le tulāfono ona e fa’ailoga tagata i se tasi o a’afia le māfaufau, sa maua i le ma’i po ’o le masalomia o āfāina o le māfaufau.

E lē soli tulāfono ‘ia fa’ailoga tagata ’uma. E ono mafai ona fa’aogaina le Tulāfono o Āiā Tatau pe‘ā tupu i vāega nei:

Tau fa’amata’u i itū’āiga tagata (tama’ita’i/ali’i) ma le fa’ailoga lanu

‘O le tau fa’amata’u fiafai’āiga ma le fa’ailoga lanu o ni vāega fa’apitoa ia o le fa’ailoga tagata.

‘O le fa’ailoga tagata lē patino

E iloa le fa’ailoga tagata lē patino i gaioiga po’o ni aiaiga e fōliga ‘olo’o fai tutusa ai tagata uma ae ‘olo’o i ai lava se tagata ‘olo’o fai ‘esea. Fa’ata’ita’iga, ‘āfai na’o le fasitepu lava le ‘auala e ulufale ai i se fale‘oloa, ‘ua aliali ai le fa’ailoga tagata i se tasi ‘olo’o fa’aogaina le nofoa faiuili.

‘O isi fa’aseā e uiga i āiā tatau

E mafai ona ‘e fa’afeso’ota’ia le Komisi o Āiā Tatau pe’āfai o sau fa’aseā e fa’asagatau i nisi matā’upu tau i āiā tatau. E mafai ona fesoasoani atu fo’i le matāgāluega i le tu’uina atu o ni fa’amatalaga ma ni fautuaga ma fa’ailoa atu ni ‘auala lelei e fō’ia ai au matā’upu.

‘O isi ‘ōfisa

‘O nei uiga lē fa’atagaina i lalo o le tulāfono, ‘olo’o fa’apea fo’i ona puipuia i lalo o isi tulāfono. ‘O lona uiga o nei matā’upu e mafai ona tagofia ma talanoaina i le ‘ave o sau fa’aseā i le Komisi o Āiā Tatau po’o se isi fo’i fa’alāpotopotoga.

E le tau faia sau filifiliga i le amataga pe ’e te alu i le Komisi o Āiā Tatau po’o se isi tino.

‘O le fale fa’amasino ma leoleo

‘O nisi aga solitulāfono i lalo o le tulāfono, e ono avea ma solitulāfono mamafa,- Fa’ata’ita’iga; o nisi faiga tau fa’amata’u fiafai’āiga i isi itū’āiga tagata e ono avea mo mōliaga o le pa’i valea ‘O nisi faiga e fa’atupuina ai le fa’avevesiina o le fa’ailoga lanu e ono avea ma uiga fa’atupu fa’alavelave.

E mafai e tagata ona fai ni a latou fa’aseā i lalo o le tulāfono ma ‘ave se tagi i leoleo i le fa’atupu fa’alavelave po’o le amatalia loa o se talosaga i le fale fa’amasino aga’i i le matā’upu lava lea. E lē tau faia sau filifiliga i le ‘auala ‘e te fa’aogaina.

Taufa’amata’uina

‘Olo’o puipuia e le Tulāfono o Āiā Tatau tagata mai le taufa’amata’uina ‘auā ‘olo’o latou fa’afeso’ota’ia le Komisi mo a latou fa’aseā po’o le lagolagoina fo’i isi tagata e fai ni a latou fa’aseā.

‘O iai sau fa’aseā i au āiā tatau?

Fa’afeso’ota’i mai matou

‘O le ‘auala muamua o le fa’afesoota’i o le matou ‘aufaigāluega mo fa’amatalaga Na’o le telefoni mai, ‘imeli, fesi(fax) po’o le asiasi i le ‘upega o feso’ota’iga.

Fa’alavefau fa’asamasamanoa

E fai fua, e malu puipuia ma ‘e te lē mana’omia se lōia. ‘Ole’ā tu’uina atu ni fa’amatalaga e le ‘aufaigāluega e fesoasoani mo le fō’ia o lau talosaga. E ta’u mai e le tulāfono pe mafai ona talia e le Komisi o Āiā Tatau se talosaga. ‘Āfai e fōliga mai ‘o se fa’ailoga tagata solitulāfono,e fa’asino ‘oe i se tasi o a matou faufautua..

Faufautuaga

E fai fua, e malu puipuia ma e lē fa’aitu’au fo’i. ‘Ole‘ā fesoasoani le faufautua e gālulue fa’atasi ma itū e lua i le fō’ia o le matā’upu. ‘O le faufautua e aofia ai le; fa’amālamalamaina o le Tulāfono o Āiā Tatau ma sa’ili ai ni fofō e ala i gāluega faia.

Vaifofō

‘O le tele o fa’aseā e fa’atūlagaina i se fa’atalatalanoaga fa’asamasamanoa po’o se fautuaga. ‘O le fa’ai’uga e mafai ona fai ai se fa’ato’esega, se maliliega e le toe faia ai lea sēsē i le lumana’i, e faia ai fo’i se a’oa’oga po’o se polokalame fa’atonutonu po’o se totogi mo se taui.

Gaoioiga fa’alētulāfono

‘Āfai e lē fō’ia lau fa’aseā ‘i le fa’ailoga tagata i se fa’atalatalanoaga faufautua, e mafai ona ‘e ‘aveina i le tulāfono. I le taimi nei ‘olo’o fofoga ai fa’aseā ‘i āiā tatau i luma o le Fono Iloilo a Āiā Tatau a tagata. E pei lava o le fale fa’amasino. E mafai ona ‘e talosaga mo se lōia e lē totogia.

Te’ena. ‘A’o matou taumafai e fa’amanino ma fa’asa’osa’o lenei fa’amatalaga, e lē tatau ona fa’auigaina o se fautuaga fa’aletulāfono.

Fa’afeso’ota’i le Komisi o Āiā Tatau