I whakanuia te Rā mō ngā Iwi Taketake o te Ao i te 9 o Ākuhata. He whakamaharatanga tēnei tērā anō ngā mahi hei mahi e whakapikitia ai te whai wāhi me te whai reo o Ngāi Māori ki Aotearoa whānui.
I tukuna te tautoko o Aotearoa mō te Whakapuakitanga a Te Kotahitanga o te Ao mō ngā Tika o ngā Iwi Taketake (UNDRIP) i 2010, engari kāore anō e tino kitea ki roto i te ture, i ngā kaupapahere, i ngā mahi hoki o te wā.
Hei tā te Kaikōmihana Tika Taketake, hei tā Karen Johansen, me whakanui tonu ngā tāngata katoa o Aotearoa i te Rā mō ngā Iwi Taketake o te Ao, engari me aro hoki ki ngā mahi e whai wāhi ai a Ngāi Māori ki ngā tika tāngata e whāia ana e ētahi atu.
“Ko ngā kaupapa o te Rā mō ngā Iwi Taketake o te Ao, he whakatairanga, he tiaki hoki i ngā tika o ngā Iwi Taketake o te Ao. Me whakahihi tātau o Aotearoa, ka tika, mō ā tātau mahi hāpai tika tangata ki roto i ngā tau me ngā mahi whakatau i te Tiriti hoki.
“Heoi anō rā, kei raro tonu te Māori e haere ana i ngā tatauranga papori mō te mātauranga, mō te hauora, mō te whai mahi me te whai wāhi ki te punaha ture, arā he nui noa atu a Ngāi Māori i tēnei punaha”.
“E noho ana te mātāpono o te whai wāhitanga ki te pūtahitanga tonu o te Whakapuakitanga me Te Tiriti o Waitangi anō hoki, engari ia ko te korenga o te whai wāhi te pūtake o ngā nawe a Ngāi Māori mō ngā mahi o nā tata nei a te Kāwanatanga mō te whakahou i Te Ture Whenua Māori, mō te TPPA me te Pire Rāhui i a Rangitāhua”.
“Tērā pea mā te whakapiki i ngā huarahi mō te whai wāhi, mā te whakatinana hoki i te mahi tahitanga e arohia ai ngā take maha kei mua tonu i a Aotearoa. He taputapu whai mana te Whakapuakitanga e tutuki ai tēnei whāinga.”
E kite ana te Kōmihana he mahi anō hei mahi e mārama ai te iwi ki ngā āhuatanga o te whakamahi i te Whakapuakitanga, ā, māna tētahi hotaka e whakahaere e whakatairangatia ai te Whakapuakitanga.
“Kei tēnei hotaka, ka tirohia hoki e mātau te pēheatanga o ngā tika iwi taketake ki roto o Aotearoa, ā, ka rapua ngā whakaaro o te iwi inā ka whakataka mai i tā mātau pūrongo arotake hei te 2017,”
“E pīrangi ana mātau ki te akiaki i te kōrero mō ngā tika iwi taketake me ngā mahi e whakatinanatia ai ēnei tika. Kei te pīrangi mātau ki te whakamana i a Ngāi Māori mā rātau tonu e whakamahi te Whakapuakitanga,” e ai ki tā Karen Johansen.